Vertrekkend RvT-lid Ineke Mastenbroek blikt terug

Na twee termijnen van vier jaar heeft Ineke Mastenbroek per 1 september 2019 afscheid genomen van de Raad van Toezicht van SVWN. Ze was daarin benoemd op voordracht van Aedes. Hoewel ze bij haar start in 2011 niet bekend was met volkshuisvesting en de corporatiewereld, vond ze het een prachtige ervaring om toezichthouder van SVWN te zijn. Een heel andere omgeving dan waarin zij tot op dat moment opereerde; kwaliteitsbeoordelingen in de agrarische sector. Het sprak haar aan om te zien hoe de techniek in een andere sector zou werken.

Van landbouw naar volkshuisvesting

Ineke Mastenbroek komt uit de wereld van certificering van zaaizaad en pootgoed (bij de Nederlandse Algemene Keuringsdienst) en voedselveiligheidsinspecties/audits. De NAK beheert de normen en voert - onder accreditatie -  inspecties en laboratoriumanalyses uit op zaaizaad en pootgoed van landbouwgewassen. Ze was daardoor bekend met de ontwikkeling van beoordelingsschema’s, certificering en accreditatie. En dat kwam goed uit, want toen SVWN in 2011 een nieuw lid voor de Raad van Toezicht nodig had, werd specifiek gezocht naar iemand met kennis van auditing en accreditatie, maar zónder band met de corporatiesector.

In de begintijd van haar lidmaatschap van de Raad van Toezicht was visitatie nog volop in ontwikkeling. Zo lag er het plan om naast de visiterende bureaus ook personen te certificeren. Mastenbroek was ertegen. “Of je laat het geaccrediteerde bureau zorgen voor de kwaliteit van de visitatoren, of je neemt de verantwoordelijkheid over en certificeert de visitatoren.” Voldoen aan kwaliteitseisen behoort immers tot de verantwoordelijkheid van het bureau, het aanbieden van (bij)scholing is een van de taken van SVWN, naast het accrediteren van de bureaus en het beheer van de methodiek (door Mastenbroek steevast ‘schema’ genoemd).

Dynamische periode

Ineke Mastenbroek kijkt terug op een dynamische periode. “Het was interessant om te zien hoe je met het visitatie instrument de gang van zaken binnen de lokale volkshuisvestingsdriehoek beter in beeld kunt brengen. Hoe gemeenten ondersteund kunnen worden met visitatie om goede afspraken te maken en kennis te delen. Corporaties worden steeds professioneler, maar gemeenten moeten zoveel ballen in de lucht houden dat het onmogelijk is om steeds alles te weten. Dan is het prettig om te kunnen steunen op partijen die van dienst kunnen zijn, zoals gebeurt met een visitatie.”

Boeiend waren voor haar de strategische aspecten, zoals de aanwijzing door de minister van SVWN als zelfstandig bestuursorgaan (zbo). Zag de RvT dit aanvankelijk met enige huivering tegemoet, Mastenbroek was al vertrouwd met de status van zbo. Een belangrijke ontwikkeling vanaf 2015 was dat de nieuwe rijkstoezichthouder - de Autoriteit woningcorporaties - zich na de herziening van de Woningwet ging richten op aspecten die ook onderdeel waren van de visitatie. Bij corporaties ontstond daarover irritatie. Het was nodig om de doublures te elimineren en aanpassingen door te voeren waarmee het visitatie-instrument zijn waarde zou behouden en de lasten voor de corporatie konden worden verlicht. Dat is goed en tijdig gelukt met de introductie van Methodiek 6.0. “Dat is bepaald geen ‘afvinklijst’ en vraagt veel meer van de kwaliteit van de visitatoren. Zij moeten een goede sparring partner voor de corporatie kunnen zijn. Het goede gesprek is in toenemende mate belangrijk. Dat betekent ook iets voor de bureaus en de visitatoren zelf; zij moeten zich blíjven ontwikkelen. Bovendien hebben zij de verantwoordelijkheid om kwalitatief goede rapporten af te leveren, en dat geldt nog sterker onder de nieuwe methodiek.”

Bij de tijd blijven

De samenwerking in de RvT bood kennismaking met interessante mensen. In de RvT had in de beginjaren een hoogleraar zitting, een organisatie-adviseur en bestuurder, een Tweede Kamerlid en een wethouder. “En allemaal mannen, maar dat was ik wel gewend.” Ze kwam terecht in een omgeving die veel politieker was dan ze had gedacht. SVWN was een kleine uitvoeringsorganisatie, maar de door de oprichters zorgvuldig uitgedachte structuur met meerdere beslissingsbevoegde organen bleek in de praktijk beperkend voor de ontwikkeling van de organisatie en het visitatie-instrument. Naar aanleiding van de eerste evaluatie van de stichting in 2014 werd de structuur daarom aangepast. Wat resteert is een slagvaardige kleine organisatie met een College van Deskundigen dat inbreng levert op de inhoud van de methodiek en een RvT die toezicht houdt en met name een klankbordfunctie vervult voor de directeur-bestuurder. 

In de loop der jaren is de methodiek een paar keer gewijzigd. Soms dacht ze wel eens ‘alweer?’, maar met de dynamiek van de afgelopen jaren was het toch iedere keer nodig. “Het is goed om te beseffen dat het niet om de SVWN zelf gaat, maar om de toegevoegde waarde van het instrument visitatie voor de corporatiesector.” Mastenbroek heeft SVWN meegeholpen door een woelige periode. Ze is dan ook benieuwd naar de lopende externe evaluatie van zowel SVWN als het visitatie-instrument.

Relevantie en betrokkenheid

Als afzwaaiend RvT-lid wil ze aan SVWN meegeven visitatie voortdurend te blijven ontwikkelen in nauw overleg en met betrokkenheid van degenen voor wie visitatie is bedoeld. Dat heeft SVWN immers ook gebracht waar ze nu staat. Daarnaast moet haar van het hart dat Raden van Commissarissen van corporaties veel meer gebruik zouden kunnen maken van een visitatierapport. “Vergelijk het met de managementletter van de accountant, externe rapportages kunnen de commissaris ontzettend helpen bij het stellen van de goede vragen over het (maatschappelijk) presteren.”

Ineke Mastenbroek is sinds kort onafhankelijk voorzitter van de nieuwe Advies Raad van Skal, waar ze haar kennis van het politiek-bestuurlijke speelveld binnen de agrarische sector en haar ervaring met toezicht, certificering, ondernemerschap en innovatie zal inzetten. Stichting Skal Biocontrole is een onafhankelijke organisatie voor het toezicht op de biologische productie in Nederland.

Gevraagd naar wat ze meeneemt naar Skal komt het antwoord vlot: “Relevant blijven door je schema te blijven ontwikkelen en bij voortduring te zorgen voor draagvlak, door in gesprek te blijven met degenen voor wie je het doet!” Wij onderschrijven dat van harte. We danken Ineke Mastenbroek voor haar jarenlange inzet voor SVWN en het ‘visitatie-schema’.